بزرگنمايي:

ایرانیان جهان - آفتاب‌‌نیوز :
عیسی بزرگ‌زاده سخنگوی صنعت آب کشور، ساخت و آبگیری سد پاشدان در حوضه مرزی و مشترک هریرود را باعث کاهش جریان طبیعی رودخانه مرزی هریرود و بروز خسارت‌های اجتماعی و زیست‌محیطی در مناطق پایین‌دست به‌ویژه ایراد آسیب جدی در تأمین آب شرب شهر مشهد دانست.
بزرگ‌زاده با اشاره به پیوند‌های چندبعدی اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مشهد و هرات گفت: باورمان بر این است همه مردمانی که در یک حوضه آبریز زندگی می‌کنند دارای سرنوشت یکسانی هستند و اعمال هرگونه سخت‌گیری و فشار به بخشی از مردمان حوضه آبریز، ناگزیر همه ساکنان حوضه را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
وی بیان داشت: ساکنین حوضه آبریز هریرود در هر دو کشور ایران و افغانستان طی سالیان سال، از جریان طبیعی این رودخانه فرامرزی بهره‌مند شده‌اند و حقوق عرفی و تاریخی برای هر دو طرف ایجاد شده است. اثرات این اقدام یک‌جانبه طرف افغانی نه‌تنها تأمین آب شرب و بهداشت چند میلیون نفر را متأثر می‌کند، بلکه به آسیب گسترده به محیط زیست پایین‌دست نیز منجر می‌شود.
به گزارش تسنیم، سخنگوی صنعت آب ابراز کرد: جمهوری اسلامی ایران بار‌ها از کانال‌های دیپلماتیک اعتراض رسمی خود را نسبت به اثرات منفی فرامرزی ناشی از اقدامات سدسازی یکجانبه طرف افغان در حوضه هریرود اعلام کرده و خواهان همکاری مشترک برای ارزیابی و کاهش این اثرات و انتخاب توسعه پایدار به‌جای توسعه مخرب بوده است. اکنون نیز بر این باوریم که بهره‌برداری یک‌سویه و غیرمشارکتی از منابع آب حوضه هریرود به‌نفع هیچ یک از کشور‌ها در بالادست و پایین‌دست نیست.
بزرگ‌زاده در انتها ضمن تأکید بر ضرورت رعایت مفاد صریح و روشن حقوق بین‌الملل آب در بهره‌برداری مشترک از آب رودخانه مرزی هریرود، اظهار داشت: انتظار می‌رود مقامات سرپرستی افغانستان در چارچوب حقوق عرفی بین‌المللی و اصل حسن همجواری و روابط همسایگی دو کشور، همکاری و تدابیر لازم در خصوص استفاده منطقی و منصفانه از آب رودخانه مرزی هریرود را در بالادست به‌نحوی که به حقوق تاریخی و عرفی مناطق پایین‌دست آسیب وارد نشود، در دستور کار خود قرار دهند.
سخنگوی صنعت آب خاطرنشان کرد: در این راستا وزارت نیرو کنار وزارت امور خارجه خواهان مذاکره فوری در این خصوص است و برای همکاری با طرف افغانی در یافتن راه‌حل‌های مشترک و قابل قبول برای کاهش اثرات فرامرزی سد‌های پاشدان و سلما اعلام آمادگی می‌کند.
به نوشته روزنامه جمهوری اسلامی، همزمان با آبگیری سد پاشدان در افغانستان، جریان رودخانه هریرود به عنوان اصلی‌ترین منبع آب شرب استان خراسان رضوی مختل خواهد شد.
به گزارش فارس، هریرود پس از گذر از افغانستان به مرز ایران می‌رسد و منبع اصلی تامین آب شرب بیش از 2 میلیون ایرانی ساکن استان خراسان رضوی است. حالا هیئت حاکمه افغانستان جایی حوالی هرات بر روی یکی از سرشاخه‌های هریرود سدی به نام پاشدان ساخته و آن را آبگیری کرده است.
یک دهه پس از آبگیری سد سلما، این دومین مانعی است که افغانستان بر روی هریرود بنا کرده و جریان آب به سمت ایران و ترکمنستان را مختل می‌کند. یک شرکت آذربایجانی با 18 ساعت کار روزانه ساخت سد پاشدان را با سرعت به مرحله آبگیری در روز‌های گذشته رساند. طالبان می‌گوید که پس از آبگیری سد پاشدان، 13 هزار هکتار زمین کشاورزی سیراب می‌شود، اما تجربه سدسازی نشان داده که چند صد هزار هکتار اراضی در پایین دست واقع در افغانستان به دلیل نرسیدن آب از بین خواهد رفت.
وزارت انرژی و آب افغانستان اعلام کرده که دورخیز برای سدسازی روی هریرود به سلما و پاشدان ختم نمی‌شود و ساخت دو سد تیرپل و گفگان نیز در دستور کار قرار دارد. یک کارشناس دیپلماسی دیگر محمد امینی می‌گوید که سد یک ابزار است که موضع افغانستان را بالا می‌برد و دیپلماسی نه پس از آبگیری بلکه پیش از آن باید به فکر حق ملت ایران باشد.
اما یک کارشناس دیپلماسی آب رسول میرآیینی معتقد است که حقابه ایران از رودخانه‌های مشترک تنها با یک برنامه قوی دیپلماسی قابل وصول است، درست است که سد پاشدان آبگیری شده، اما با یک دیپلماسی قوی حق مردم ایران باید وصول شود.
دانشگاه تربیت مدرس در گزارشی با عنوان اصول مذاکره در دیپلماسی آب، ایجاد بسته‌های دیپلماسی برای گفت‌و‌گو با افغانستان شامل تجمیع مسائل آب، برق، معادن و مهاجران را به عنوان یک الگوی موفق مذاکره بین‌المللی پیشنهاد کرده که به کمک آن می‌توان حقابه کشور را زنده کرد.
واکنش یک عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس به سد سازی‌های طالبان در مرز ایران
عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس گفت: ترک‌ها درحال ساختن سد‌های زیادی در افغانستان هستند.
ابوالفضل ظهره وند با بیان اینکه مسئله آب یک مولفه راهبردی است، افزود: آب یک مولفه راهبردی ویژه در روابط ما با افغانستان است. متاسفانه به دلیل عدم نگاه جامع به روابط در سال‌های اخیر ما خسارت خوردیم و الان هم کسانی که دنبال رابطه تمام و کمال با طالبان بودند پاسخگوی این خسارت‌ها نیستند و امروز می‌بینیم که نمادهایش بیرون می‌آید و طرف‌های مقابل در این قضیه کوتاهی ندارند؛ یعنی مثل ترکیه، آذربایجان و قطر. ترکیه، آذربایجان و قطر، رقیب منازعه‌آمیز ایران هستند و متاسفانه وقتی روی این مسئله کار می‌شود این جامع نگری به کار گرفته نمی‌شود و به آن توجه نمی‌کنند و نتیجه‌اش هم این وضعیت می‌شود.
ظهره‌وند در گفت‌و‌گو با ایلنا افزود: الان یک سد دیگر هم در حوزه "زرنج" می‌زنند و این سد جدید را احداث می‌کنند و اصلا هم کاری ندارند به اینکه تاثیرات اقلیمی آن روی بخش‌های غربی افغانستان چگونه است برایشان اینها مهم نیست، مهم این است که ما را تحت فشار قرار دهند و این نشان می‌دهد ما به مسئله آب به عنوان یک مولفه راهبردی در روابط نگاه نکردیم و دائم آمدیم گفتیم طالبان خوب هستند، آب باز شد، چنین و چنان شد درحالی که سنگ نشان ما در ترسیم مولفه‌های اصلی در روابط با هر کشوری باید مولفه‌های راهبردی باشد.
وی تاکید کرد: ترک‌ها فکر می‌کنند با فشار آوردن روی ایران، ایران را ضعیف می‌کنند درحالی که اینها نمی‌دانند ایران بالا سر و پایین سرش آب است و اگر ما آب‌های داخلی خودمان را درست مدیریت و کنترل کنیم اینطور نیست که دست خودمان را بالا ببریم و تضعیف شویم.
این نماینده مجلس تاکید کرد: ولی باید بدانیم برخی از اینها دشمن هستند و مترصد بهم ریختگی موقعیت ژئوپولتیکی و تغییر در بافت و ترکیب جمعیتی در نوار شرقی کشور هستند. اخوانیت که پرچمدار ضدیت با هویت ایرانی و تشیع است امروز به طرف ما آمده است و باید به این مولفه‌ها نگاه کنیم و اینها در تنظیم روابط‌مان هم با ترکیه و هم آذربایجان و مسئله طالبان شاخص است و این چیز تازه‌ای نیست و ما قبلا هم گفته‌ایم و متاسفانه آقایانی که مسئولیت افغانستان را برعهده داشتند، توجه نکردند.
وی در پاسخ به این که چه اندازه افغانستان موظف به رعایت حق آبه ایران است و آیا ما نیاز به توافقات جدیدی داریم، گفت: اصلا طالبان هنوز مورد شناسایی جامعه جهانی قرار نگرفته و بر این اساس هویت درستی ندارد و همین الان در داخل‌شان اختلاف است و این ترکیب عناصری که در کابل هستند، تعهدی و پایبندی چندانی به توافقات ندارند.
این عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس تاکید کرد: حتی اگر آمریکایی‌ها آنها را مورد شناسایی قرار دهند، نوع رفتارشان با ما نشان می‌دهد که بیشتر به عنوان تهدید عمل می‌کنند و آب خودش یک شاخص است. الان 6 میلیون افغانستانی در ایران هستند که این هم خودش یک مقوله است و باید بسیار دقیق برنامه‌ریزی کنیم و به عنوان یک مولفه مهم مورد بررسی قرار دهیم
منبع: خبرگزاری تسنیم